🐾 Zekat Hac Ve Kurban Ibadeti Ile Ilgili Kavramlar

Q9r5R. Hac ve Umre İle İlgili Kavramlar ​ Hac ve umre ile İlgili Kavramlar ​ İhram Haccın farzlarından biridir. “ihram” vücudun belden itibaren alt kısmına sarılan ve sırta alınan bir havludan ibarettir. Bu erkekler içindir. Kadınlar ihrama girmez, uzunca bir entari giyerler. ​ Vakfe Vakfe “durmak” demektir. Dîni bir terim olarak Arefe günü Kurban bayramından bir gün önce Arafat’ta bulunmaktır. Orada ibadet ve dua edilir. Tavaf Kurban bayramının ilk üç gününde Kâbe’yi tavaf etmek farzdır. Kâbe’nin etrafında dualar okunarak yedi kez dönmeye tavaf denir. Bir kez dönüşe şavt denir. ​ Sa’y Kâbe’nin yakınında bulunan Safa ile Merve tepeleri arasında gidip gidiş ve gelişler, Safa’dan Merve’ye dört, Merve’den Safa’ya üç olmak üzere yedi defadır. ​ Hac ve umre ile ilgili Mekânlar ​ Kâbe, Mescidi Haram’ın tam ortasında, köşeleri dört ana yöne denk gelecek şekilde yapılmış dikdörtgen biçiminde bir binadır. Kâbe’nin içinde tavanı tutan üç ağaç sütun ve tavana çıkmak için bir de merdiven vardır. İç duvarı mermerle kaplıdır. Kâbe’nin üstü ve dış duvarları her yıl hac mevsiminde değiştirilen üzeri ayetlerle işlenmiş siyah bir örtü ile kapatılmaktadır. Kâbe’nin köşesinde tavafın başlama noktasını belirten siyah bir taş “Hacer-ül Esved” bulunmaktadır. Kâbe’nin yapılması ile buraya “Mescidü’l Haram” yani güvenlikle ibadet edilecek yer denilmiştir. Hz. İbrahim Allah’tan aldığı emirle Kâbe’yi yapmıştır. Oğlu Hz. İsmail de kendisine yardımcı olmuştur. Hz. İbrahim Kâbe’nin yapımını tamamladıktan sonra Allah kendisine “şimdi insanları buraya çağır” diye emretmiş ve o da bu emri yerine sırasında Müslümanlar Hz. İbrahim’in davranışlarını hatırlayarak onu yeniden yaşarlar. Mekke ve orada bulunan Kâbe, Hz. İbrahim’den sonra yüzyıllar boyu kutsallığını korumuştur. İslâm’ın gelmesiyle Allah peygamberimize şöyle buyurmuştur “İnsanları hacca çağır; yürüyerek veya binekler üstünde uzak yollardan sana gelsinler”Hac suresi, ayet 27 İşte, Allah’ın bu emri gereğince Müslümanlar farz olan hac ibadetini yaparlar. ​ Mescidi Haram Kâbe’yi çevreleyen, namaz kılmak, tavaf ve dua etmek için kullanılan geniş bir alandan ibarettir. Buraya “Haremi Şerif” de denir. Zemini renkli mermerle kaplı olan bu alanın dört tarafı duvarlarla çevrilmiş olup, pek çok kapısı ve yedi tane minaresi vardır. ​ Mekke Hz. İbrahim’den bu tarafa Kâbe kutsal bir yer olarak kabul edilmiştir. Zaman içinde oraya yerleşen insanlar, Mekke şehrini kurmuşlardır. Mekke Kur’an’da şehirlerin anası olarak anılmaktadır. Kur’an Allah’a ibadet amacıyla yapılan ilk mescidin Mekke’de inşa edildiğini belirtmektedir. Bu konu ile ilgili ayet şöyledir “İnsanlar için kurulan ilk ev ibadet yeri Mekke’de âlemlere hidayet kaynağı olan Kâbe’dir.” Ali İmran suresi, ayet 96 ​ Safa ve Merve Kâbe’nin doğusunda yaklaşık 350 metre aralıklı iki tepedir. Güneydeki, Safa, kuzeydeki ise Merve’dir. Bu iki tepe arasında sa’y yapılır. Arafat Dağı Mekke’nin doğusunda, Mekke’ye yaklaşık 25 kilometre uzaklıkta bulunan, hacıların kurban bayramının arife günü toplandıkları yerdir. Haccın farzlarından biri olan “Arafat Vakfesi” burada yapılır.Bakara suresi, ayet 198 Peygamberimiz “Hac Arafat’tır” buyurarak, Arafat vakfesinin önemini belirtmiştir. Arafat, sevgili Peygamberimizin Yüce Allah’ın ümmetinin bağışlanmasını istediği ve onların bağışlanacağına dair ilâhi müjdeyi aldığı yerdir. Aynı zamanda Peygamber Efendimiz de 632 yılında arkadaşları ashabı ile birlikte yaptığı “Veda Haccı” nda yüzbini aşkın Müslüman’a yaptığı konuşmayı “Veda Hutbesi”ni burada yapmıştır. Müzdelife Arafat dağı ile Mina arasında kalan bir bölgenin adıdır. Hac esnasında Arafat’tan dönüşte Müzdelife’de vakfe yapılır. Mina Mekke’nin doğusundaki dağların eteğinde Arafat’a giden yol üzerinde bulunan Müzdelife ile Mekke arasında kalan bir bölgenin adıdır. Hac ibadeti esnasında kurban kesmek ve şeytan taşlama büyük ve küçük cemreler burada yapılır. ​ MENASİK Hac ve umre’nin edasıyla ilgili farz, vacip ve sünnet olan amellerin tamamına menasik denir. ​ İHRAM Hac veya umre yapmak isteyen kişilere normal yaşamında helal olan bazı fiil ve davranışları niyet ile başlayarak, ibadet bitene kadar yasak kılınmasıdır. Erkeklerin ihram elbisesi izar ve rida adı verilen, beyaz renkli olması tavsiye edilen, model ve dikişi olmayan bir parçası bele bağlanarak, diğeri de omuzdan sarkıtılarak vücudu örten iki parça kumaştır. Kadınlar ise, sade ve renksiz olmak kaydıyla normal kıyafetlerini giyebilirler. ​ TEHLİL “La ilahe illallah…..”lafzıyla başlayan Allah’a olan tevhid inancının ifade edilişidir. ​ TAVAF Hacer-i esved köşesinden ya da hizasından başlayarak, kabenin etrafında yedi defa dönmektir. Bu dönmeye yürüyerek gücü yetmeyenler diğer imkânları kullanabilirler. ​ ŞAVT Tavaf’ta hacer-ül esved den başlayıp Kâbe etrafında bir defa dönüp, tekrar hacer-ül esved’e gelmeye bir şavt denir. ​ IZTIBAErkeklerin tavaf esnasında sağ omuzlarını koluyla birlikte açık bulundurması. ​ İSTİLAMTavaf’a başlarken ve tavaf esnasında her bir şavt’ta, hacer-ül esved’i selamlamaya verilen isimdir. ​ TAVAF NAMAZIFarz, vacip, sünnet ve nafile olan her tavaftan sonra kılınan iki rekât vacip olan bir namazdır. ilk rekatta Fatiha ve kafirün suresi, ikinci rekatta ise Fatiha ve ihlas sureleri okunur. ​ NAFİLE TAVAFUmre tavafını ve sa’yını yapıp ihramdan çıktıktan sonra Mekke’de geçirilen zaman içinde ihramsız yapılan, tavaf namazı kılınarak tamamlanan bir ibadettir. ​ SA’YSafa’dan başlayıp Merve’de bitirmek üzere dört gidiş ve üç dönüşten ibaret olan bir yürüyüştür. Bu yürümeye gücü yetmeyenler tekerlekli sandalye ile yapabilirler. ​ MİKATHill bölgesini dünyanın diğer bölgelerinden, ayıran sınıra verilen isimdir. ​ HERVELEErkeklerin sa’y yaparken kısa adımlarla koşmaya yakın tarzda, yürümelerine verilen bir isimdir. ​ HAREM BÖLGESİMekke ve etrafına yayılan, Allah tarafından harem bölge olarak tanımlanan, sınırları tarafından işaret olunan, geniş bir alan Hac nedir, ne anlama gelir? Hac menâsiki ne demek? Haremeyn ne demek? İslamda hac ibadeti ve önemi nedir? Hac hakkında ayet ve ibadeti hakkında ayet ve hadis-i şerifler. HAC NE DEMEK? Hac sözlükte “kastetmek, yönelmek” anlamına gelir. Bir fıkıh terimi olarak şöyle tarif edilir “Mekke kentindeki Kâbe’yi ve çevresindeki kutsal sayılan özel yerleri, belirli vakitte, önceden hac niyetiyle ihrama girerek usûlüne göre, yani vakfe ve tavaf yaparak ziyaret etmekten ibaret olan ve İslâm’ın şartlarından birisini teşkil eden mâlî ve bedenî bir ibâdettir.” “Hac Menâsiki” Ne Demek? Ziyaret edilecek olan yerler; Kâbe, Arafat ve çevresidir. Zamanı ise hac ayları adı verilen; Şevval, Zilkâde ve Zilhicce aylarıdır. Hac’da her fiil için özel zamanlar vardır. Ziyâret tavafının, Kurban bayramı sabahından, ömrünün sonuna; Arafat’ta vakfenin ise, arefe günü zevalden, kurban bayramı sabahı şafak sökünceye kadar yapılabilmesi gibi. Diğer yandan bu büyük ziyârete hac niyetiyle ve ihramlı olarak yönelmek de gereklidir. Hac süresince yapılan bu fiil ve ziyaretlere “hac menâsiki” denir ki, hac törenleri demektir. “Haremeyn” Ne Demek? Mekke ve Medine çevresinde belirli bir alana “Haremeyn iki harem bölgesi” denir. Mekke haremi veya Harem bölgesi; Mekke’ye Medine yolundan yaklaşık km.; Yemen yolundan 13 km.; Tâif ve Arafat yolu üzerindeki Nemîre vadisinden 13 km.; Ci’râne yolundan km.; Cidde üzerinden km. uzaklıktaki alanın çevrelediği bölgeyi içine alır. Mekke hareminin sınırlarını Cebrâil Hz. İbrâhim’e göstermiş; Rasûlullah aynı sınırları yenilemiş; Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Muâviye bu nirengi noktalarının günümüze ulaşmasında rol oynamışlardır. Buna göre Mekke haremi çok eskilere dayanır. Nitekim, Hz. Peygamber, Mekke fethedildiği zaman şöyle buyurmuştur “Burası Allah’ın gökleri ve yerleri yarattığı günde saygın haram kıldığı bir beldedir. Burası kıyâmet gününe kadar da Allah’ın saygın kılmasıyla saygınlığı sürecek olan bir yerdir.” [1] Kâbe Nedir? Mekke’de Kâbe ve Mescid-i Haram, harem bölgesinin merkezini oluşturur. Yeryüzünde, insanların ibâdet etmesi için ilk inşa edilen ibadet yeri, Kâbe-i Muazzama’dır. Buna Beytü’l- Haram veya Beytullah Allah’ın evi de denir. Hac veya umre gibi bir maksatla Mekke’ye gelmek isteyen bir Müslümanın, mîkât denilen yerde ihrama girmesi gerekir. Bundan sonra ihram yasakları başlar. Meselâ, eşiyle cinsel ilişkide bulunamaz, tıraş olamaz, avlanamaz, harem bölgesindeki yeşil ot ve bitkileri koparamaz. “Hill Bölgesi” Ne Demek? Harem bölgesinin dış çevre sınırları ile ihrama girme yerleri olan Mîkâtler arasında kalan alana da “Hill bölgesi” denir. Medine şehrinin çevresinde de harem bölgesi vardır. Bu bölge kentin güney ve kuzeyinde Ayr dağı ile Sevr dağı arasındaki alanla, doğu ve batıdaki kara taşlık alanı içine alır. Hz. Peygamber’in “Medîne Ayr’dan Sevr’e kadar haremdir” hadisi ile “Rasûlullah Medine’nin doğu ve batısındaki kara taşlık arasındaki alanları haram kutsal kıldı” hadisi bunun delilleridir.[2] Hz. Peygamber’in belirlediği bu Medine harem bölgesi 22 km. kadardır. Bu bölgenin merkezi Mescid-i Nebevî’dir. Medine harem bölgesi de kutsal bir bölge sayıldığı için burada yapılan ibâdetler Mekke hariç başka yerde yapılanlardan daha faziletlidir. Hac büyük harcama ve zorluklarla yapılan bir ibâdet olduğu için, fazileti de o derece büyüktür. HAC İLE İLGİLİ AYETLER Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulur “İnsanlar için yeryüzünde kurulan ilk ev mabed, Mekke’de bulunan mübarek ve âlemler için hidayet kaynağı olan Kâbe’dir. Orada apaçık deliller, İbrahim’in makamı vardır. Kim oraya girerse güvende olur. Oraya gitmeye gücü yeten herkesin o evi haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır” [3] “İbrahim şöyle dedi Ey Rabbim! Bu beldeyi güvenli kıl.” [4] “Biz Kâbe’yi insanlar için bir toplanma mahalli ve güvenli bir yer kıldık” [5] “Biz onları, kendi katımızdan bir rızık olarak, her şeyin ürün­lerinin toplanıp getirildiği, kutsal, güvenli bir yere Mekke’ye yerleştirmedik mi?” [6] “Çevrelerinde, insanlar kaçırılıp götürülürken, bizim Mekke’yi kutsal, güvenli bir yer yaptığımızı görmediler mi?”[7] HAC İLE İLGİLİ HADİSLER Hadislerde şöyle buyurulur “Hac menâsikini benden alın, benden gördüğünüz gibi yapın.” [8] Allah Elçisi’ne hangi amelin daha faziletli olduğu sorulunca “Allah’a ve Rasûlü’ne iman, sonra Allah yolunda cihad ve sonra mebrûr hac” [9] cevabını vermiştir. “Umre, ikinci bir umreye kadar olan günahlara kefârettir. Mebrûr haccın karşılığı ise ancak cennettir.” [10] Mebrûr hac, kendisine günah karışmayan, eksiksiz olarak ifa edilen ve Cenâb-ı Hak tarafından kabul edilen hac demektir. Başka bir hadiste hac ve umrenin fazileti şöyle belirtilir “Hac ve umre yapanlar Allah’ın misafirleridir. O’ndan birşey isterlerse, onlara cevap verir. Af isterlerse onları affeder” [11] Şevkânî amellerin fazileti ile ilgili birbirinden farklı olan hadisleri, Hz. Peygamber’e soru soran muhatabın durumuna göre verilmiş cevaplar olarak değerlendirir.[12] İmam Mâlik’e göre, farz hattâ nâfile hac, düşmanla savaşmaktan daha faziletlidir. Ancak düşman korkusu olursa, savaşmak nâfile hacdan önde gelir.[13] Hac, kişiyi günahlarından arındırır. Hadiste şöyle buyurulmuştur “Kim Allah için hacceder de bu sırada kötü söz ve fiillerden ve Allah’a karşı gelmekten sakınırsa, kul hakkı dışında annesinin onu doğurduğu gündeki gibi hacdan döner.” [14] Kâdî Iyâz şöyle demiştir Ehli sünnet âlimleri, haccın büyük günâhlara, ancak tevbe edilirse kefâret olacağı konusunda görüş birliği içindedirler. Nitekim namaz ve zekât gibi Allah’a âit veya para borcu gibi kula âit bir borcun düştüğünü söyleyen bilgin yoktur. Kul hakları zimmette borç olarak devam eder. Allah Teâlâ kıyamet günü hak sahiplerini, haklarını almak üzere toplar. Ancak Cenâb-ı Hakk’ın bu hak sahiplerine vereceği birtakım nimetlerle onları razı etmesi ve bir ikram olmak üzere borçlulara müsâmaha göstermesi de mümkündür.[15] Hac ibadeti, dünyanın çeşitli yörelerinden ırk, renk, dil ve ülke ayırımı gözetilmeksizin, milyonlarca müslümanı bir araya getirir. Tanışıp, görüşmelerini sağlar. Ticaret, iktisat, kültür ve ortak düşmana karşı tavır konularında fikir alış verişine ve yardımlaşmalarına zemin hazırlar. Hac, inananların bir çeşit güç gösterisidir. Dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşayan mü’minler arasında kardeşlik bağlarını güçlendirir. İnsanlar, gerçekten eşit olduklarını birlikte yaşayarak gösterirler. Arap olanla olmayanın, beyazla siyahın takvâ dışında bir üstünlüğünün bulunmadığı inancı vicdanlara yerleşir. Dipnotlar [1] bk. Buhârî, İlim, 37, Cenâiz, 76; Hac, 43, Sayd, 8-10, Cizye, 22, Megâzî, 51, 53; Tirmizî, Hac,1. [2] Buhârî, Cihâd, 71, 74, Medîne, 1, Büyû’, 53, Enbiyâ, 10; Müslim, Hac, 445, 446, 455; Tirmizî, Menâkıb, 67. [3] Âl-i İmrân, 3/96, 97. [4] Bakara, 2/126. [5] Bakara, 2/125. [6] Kasas, 28/57 [7] Ankebût, 29/67. [8] Müslim, Hac, 310. [9] Buhârî, Cihâd, 1, Hac, 4, 34, 102, Umre, 1; Müslim, İmân, 135, 140; Tirmizî, Mevâkît, 13, Hac, 6, 14, 88. [10] Buhârî, Umre, 1; Nesâî, Hac, 3, Zekât, 6; A. İbn Hanbel, I, 387, III, 114. [11] İbn Mâce, Menâsik, 5. [12] Şevkânî, Neylü’l-Evtâr, Mısır, IV, 282 vd. [13] Zühaylî, el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletuh, III, 11. [14] Buhârî, Hac, 4, Muhsar, 9, 10; Müslim, Hac, 438; Nesâî, Hac, 4; İbn Mâce, Menâsik, 3; Dârimî, Menâsik, 7; A. İbn Hanbel, II, 229 , 410, 484. [15] Zühaylî, age, III, 12. Kaynak Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları İslam ve İhsan

zekat hac ve kurban ibadeti ile ilgili kavramlar